insert-headers-and-footers domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/u800974937/domains/pbtimes.in/public_html/wp-includes/functions.php on line 6121jetpack domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/u800974937/domains/pbtimes.in/public_html/wp-includes/functions.php on line 6121schema-and-structured-data-for-wp domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/u800974937/domains/pbtimes.in/public_html/wp-includes/functions.php on line 6121web-stories domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/u800974937/domains/pbtimes.in/public_html/wp-includes/functions.php on line 6121wp-smushit domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/u800974937/domains/pbtimes.in/public_html/wp-includes/functions.php on line 6121Panchsheel: ਪੰਚਸ਼ੀਲ, ਜਾਂ Five Principles of Peaceful Coexistence, ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾਂ 29 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1954 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦਰ ਤਿੱਬਤ ਖੇਤਰ (India and the Tibet region of China) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ (ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ) ਚੌ ਐਨ-ਲਾਈ (Chou En-Lai) ਵਿਚਕਾਰ ਦਸਤਖਤ ਹੋਏ ਸਨ।
ਸ਼ਬਦ “ਪੰਚਸ਼ੀਲ” ਪੰਚ + ਸ਼ੀਲ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਸਿਧਾਂਤ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ (Panchsheel)।
ਪੰਚਸ਼ੀਲ (Panchsheel) ਸ਼ਬਦ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬੋਧੀ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਪੰਜ ਮਨਾਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬੁੱਧ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਭਾਵ, ਹਰੇਕ ਬੁੱਧ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਪ੍ਰੈਲ 1954 ਵਿਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਦਿਆਂ, ਪੰਚਸ਼ੀਲ (Panchsheel) ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਪੰਚਸ਼ੀਲ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ ਸਨ;
1. ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਹਿ-ਮੌਜੂਦਗੀ (Peaceful co-existence)
2. ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਖੇਤਰੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਲਈ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ (Mutual respect for each other’s territorial integrity and sovereignty)
3. ਆਪਸੀ ਗੈਰ-ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ (Mutual non-interference)
4. ਆਪਸੀ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰਤਾ (Mutual non-aggression)
5. ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭ (Equality and mutual benefit)
ਪੰਚਸ਼ੀਲ (Panchsheel) ਸਮਝੌਤੇ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਧੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਨਿਰਮਾਣ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਦੀ-ਚੀਨੀ ਭਰਾ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ।
1959 ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ, ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ CIA ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਤਿੱਬਤ ਤੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਭਾਰਤ ਆ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ, ਇਥੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਪੰਚਸ਼ੀਲ (Panchsheel) ਸਮਝੌਤਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ।
ਸਮਝੌਤੇ ਵਿਚ ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਕਿ “ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨਾ ਕਰੋ।”
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਬੰਧ ਵਿਗੜ ਗਏ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਕਪਾਸੜ ਯੁੱਧ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਨਾ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਥੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪੰਚਸ਼ੀਲ (Panchsheel) ਸਮਝੌਤਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਇਕ ਸੋਚਿਆ-ਸਮਝਿਆ ਕਦਮ ਸੀ, ਪਰ ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਗਲਤ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਿੱਠ ਵਿਚ ਛੁਰਾ ਮਾਰਿਆ।
ਨੋਟ: ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਅੱਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਲਈ ਕੰਮੈਂਟ ਕਰੋ, ਚੰਗਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਲਾਇਕ ਵੀ ਕਰੋ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਤਾਜ਼ਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅੱਤੇ ਖਬਰਾਂ (latest Punjabi News) ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ ਅੱਤੇ ਇੰਸਤਾਗ੍ਰਾਮ ਤੇ ਫ਼ੋੱਲੋ ਕਰੋ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਸੂਚਨਾ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖਬਰਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਜਾਉ। Follow on social media for daily punjab news.
NationalThis website uses cookies.